To nie jest łatwa i przyjemna lektura. I dobrze, bo w życiu nie zawsze bywa i łatwo, i przyjemnie – zwłaszcza gdy się jest osobą niebinarną, ma dysfunkcyjną, niewspierającą rodzinę, w której jedyną bliską osobą jest szalona babcia. Która niestety już się żegna z tym padołem.
Narratorki pierwszoosobowe mamy tu dwie: Stasia i Magda, babcia i wnuczka, warszawianki z dwóch różnych światów – babcia z jeszcze przedwojennego, a wnuczka z teraźniejszego, współczesnego do bólu, który jaki jest, każdy widzi. Babcia kończy już ziemską pielgrzymkę, wspomina ze szpitalnego łóżka (bez taryfy ulgowej dla żadnych świętości i barwnym językiem) swoją młodość i dojrzałość, a przysłuchująca się tym wspominkom niebinarna wnuczka ma dojmujące przekonanie, że wraz z babcią odchodzi jedyna rozumiejąca ją osoba. Burzliwa i kolorowa powojenna młodość babci poniekąd budzi zazdrość w Magdzie, która nie może nawet marzyć o tak swobodnym i radosnym podejściu do życia, jakie miała Stasia. I to nie tylko dlatego, że przeszła tranzycję, ale głównie z powodu homofobicznych czasów i miejsca, w którym przyszło jej żyć. Dla babci wiele rzeczy wydaje się wręcz banalnie proste, choćby to, jak się zakochać.
Rozdział 3
A więc jak się zakochać?
Wnusiu, no to trzeba po prostu znaleźć sobie drugą osobę, która lubi te same programy telewizyjne co my i sprząta po sobie, bo nie ma nic gorszego niż rozwalone graty naokoło i ciągle tylko „gdzie to jest, nic w tym domu nie mogę znaleźć, znowu mi położyłaś nie tam, gdzie trzeba”. I żeby ta osoba pamiętała o twoich urodzinach, ale też żeby wstawiała pranie albo zmywarkę. Żeby dawał prezenty bez okazji i przytulała w nocy, kiedy jest zimno. Tutaj ważny szczegół: żeby nie zabierała kołdry, bo to jest często początek końca.
Chodzi też o mniej więcej synchronizację zegarów biologicznych. To znaczy, żeby nie było tak, że ty chcesz spać o północy, a ona właśnie wtedy rozpoczyna imprezowanie. Albo chcesz wyjechać rano na wycieczkę, ale dla niej rano to jest jakaś dwunasta, i to też po dwóch kawach. No nie, to może być frustrujące, po co to komu. Mało to innych zmartwień wokoło? Jeśli chodzi nam tylko o wychodzenie do kina albo do knajpy, to należy wówczas zbadać, czy osoba lubi chrupać w czasie filmu i w ogóle jakie filmy lubi, bo ty kupisz bilety na Bergmana, a ona marzyła o nowym Marvelu i będzie kwas. A w restauracji to też dobrze, żeby wcześniej sprawdzić, czy je mięso czy nie. Bo miło sobie będziecie flirtować, a tu do kelnerki: „schabowy”. I czar pryśnie. Poza tym uciekać od nudziarzy. Tych bez uśmiechu omijać. Napieprzających na innych też raczej unikać, bo prędzej czy później nam również obrobią dupę, zdradzając nasze sekrety ku uciesze bandy żmij.
Jeśli chodzi o wygląd zewnętrzny, to różnie: bycie z kimś bez przyczyny wizualnej może być ryzykowne. Ale jeśli będziemy sobie nie wiadomo co wyobrażać, to w życiu się nie zakochamy, tylko będziemy porno oglądać i fajnie, no ale ile można?
Poza tym należy być pozytywnie nastawioną do życia, nic nie oczekiwać. Nie dziwić się i nie rościć pretensji do nie wiadomo jakiego Hollywoodu.
Okej, może pomyśleć o wybieleniu zębów. No i zainwestować w wyszczuplające gacie, chyba że jest ci to obojętne, to może wtedy wystarczy dużo mówić o samoakceptacji, ale nie ma gwarancji, że się w to uwierzy.
Nie no, to jest wszystko w ogóle banalnie proste. Czego nie rozumiesz? [s. 157–158]
Garść babcinych porad jako spadek wydaje się nic niewarta, jeśli nie ma się z czego spłacać kredytu i do kogo zagadać w pustym domu. Jednak życiowa zaradność babci Stasi na ostatniej prostej jeszcze potrafi zaskoczyć. Nie tylko wnuczkę, ale i czytelniczki i czytelników. Ta książka afirmuje życie z rozmachem, na swoich zasadach, zawsze pod prąd, by mieć jak najwięcej radości i przyjemności (i by nie oglądać się nigdy na to, co ludzie powiedzą). Toksyczne relacje, nawet jeśli z własną rodzicielką, nikomu nie służą, warto więc znaleźć grupę wsparcia wśród podobnie czujących i myślących. Nawet jeśli to największe kłiry i elgiebety w okolicy.
Autor: Sylwia Chutnik
Tytuł: Tyłem do kierunku jazdy
Wydawnictwo: Znak
Data: 2022
Z drugiej strony 